FAQ

NNKT czyli niezbędne nienasycone kwasy tłuszczowe (ang. essential fatty acids – EFA) to grupa kwasów, których organizm ludzki nie potrafi wytwarzać, a które są niezbędne do jego prawidłowego funkcjonowania, muszą więc być mu dostarczane z pożywieniem. Kiedy je odkryto, zostały nazwane witaminą F. Później związki te postanowiono sklasyfikować w oddzielnej grupie jako kwasy tłuszczowe.

Określenie „nienasycone” odnosi się do ich budowy i oznacza, że zawierają one wiązania podwójne między atomami węgla w łańcuchu węglowodorowym reszty kwasowej.

Najważniejszymi przedstawicielami NNKT są kwasy linolowy (LA) i alfa-linolenowy (ALA), które stanowią dla organizmu punkt wyjścia do syntezy innych kwasów, bardziej rozbudowanych związków o dłuższych łańcuchach i większej liczbie wiązań nienasyconych. Pierwszy z nich zaliczany jest do grupy kwasów omega-6, drugi – omega-3.

Zasadniczą aktywność biologiczną wykazują formy długołańcuchowe kwasów omega-3, czyli EPA i DHA. Kwasy te wchodzą w strukturę błon komórkowych, są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania centralnego układu nerwowego i narządów wzroku, a produkty ich przemiany mają korzystny wpływ na regulację napięcia tętnic oraz pełnią ważną funkcję w przebiegu procesów zapalnych (końcowym produktem przemiany EPA są prostaglandyny serii 3, które wykazują działania przeciwzapalne), warunkując odpowiedź immunologiczną organizmu.

Prawdopodobnie obniżają one również poziom trójglicerydów we krwi. ALA jest prekursorem całej grupy omega-3, ale niestety jego interkonwersja do EPA i DHA bywa niewystarczająca, dlatego też niezwykle istotną kwestią pozostaje dostarczanie ich w diecie lub poprzez suplementację. Podobnym przemianom metabolicznym w organizmie ulegają kwasy omega-6.

Kluczowa dla organizmu jest właściwa proporcja pomiędzy kwasami omega-3 a omega-6. Zaleca się, aby wynosiła ona odpowiednio 1:5. Niestety, w diecie zachodniej występuje znaczna przewaga kwasów z grupy omega-6, gdzie odchylenia od wskazanej proporcji są bardzo duże (nawet 1:30), dlatego duży nacisk kładzie się na dietę bogatą w ryby, algi, jaja i podroby (źródła EPA i DHA) oraz w siemię lniane, nasiona konopi, pestki dyni i ciemnozielone warzywa (źródła ALA) lub suplementację doustną.

Tłuszcze MCT (Medium Chain Triglicerydes) to średniołańcuchowe kwasy tłuszczowe o dość krótkich łańcuchach węglowych (6-10 atomów węgla), których źródła naturalne w przyrodzie są bardzo ograniczone, a głównym z nich jest olej kokosowy i nabiał. Tłuszcze te w znaczący sposób różnią się od pozostałych kwasów tłuszczowych.

Do wchłaniania tłuszczy MCT nie są potrzebne enzymy takie jak żółć i lipaza, które są niezbędne do trawienia pozostałych tłuszczów. Wchłaniają się one bezpośrednio z przewodu pokarmowego do naczyń krwionośnych wątroby (żyła wrotna). Tłuszcze MCT zwalniają perystaltykę jelit w związku, z czym wydłużają czas przebywania pokarmu w przewodzie pokarmowym. Dzięki temu wpływają na zwiększenie wchłaniania składników odżywczych i zwiększenie uczucia sytości.

Te wyjątkowe kwasy tłuszczowe znajdują się pod lupą naukowców już od dłuższego czasu.

Badania wykazały że są one zużywane przez organizm przed innymi tłuszczami (preferowane źródło energii). Dzięki temu mogą zwiększać spoczynkowy wydatek energetyczny po ich spożyciu. Niektóre badania na modelach zwierzęcych jak i na ludziach sugerują że odpowiednia podaż tłuszczów MCT może korzystnie wpływać na redukcje tkanki tłuszczowej trzewnej.

Antyoksydanty (przeciwutleniacze) to związki chemiczne hamujące reakcje utleniania w organizmie. Oznacza to, że niewielkie ich dawki powstrzymują proces powstawania wolnych rodników, czyli cząsteczek z niesparowanym elektronem. Tworzą się one w procesie oddychania komórkowego. A że w przyrodzie wszystko dąży do równowagi, wolne rodniki „kradną” elektrony od innych cząsteczek, one zaś od kolejnych.

W umiarkowanej ilości mają one korzystne działanie. Biorą udział w przekazywaniu informacji pomiędzy komórkami i w obronie organizmu przed wirusami i bakteriami. Lawinowemu powstawaniu wolnych rodników zapobiegają antyoksydanty endogenne (produkowane przez organizm) i egzogenne (z pożywienia).